بنیاد نخبگان و پیچیدگی های راهبردی

سلام دوستان

امیدوارم هوای سرد اما بدون برف زمستانی تا به اینجا توام با سلامتی بوده باشد،

امروز بحثی رو مطرح می کنم که علیرغم تلاش زیاد نتونستم به گوش کسانی که باید برسونم،

موضوع این نوشته، پیچیدگی راهبردهایی است که بنیاد نخبگان اتخاذ کرده و اثرات نادیده ای است که به زودی خود را نشان خواهد داد :

1- برون سپاری سهم زیادی از خدمات و فرآیند اجرایی بنیاد به دانشگاه ها

یکی از بزرگترین اشتباهات بنیاد، انتقال روند اجرای بسیاری از دستورالعملها و خدمات به دانشگاهها بود. دانشگاههایی که فرآیندهای خود را به درستی انجام نمی دهند و همواره دیدگاه منفی نسبت به بنیاد داشته اند، امروز چطور می توانند اجرا کننده دستورالعملهایی باشند که به آن نقد داشته اند ؟

دانشگاههایی که ارزش دانشجو را نمی دانند و آنها را ارباب رجوع می دانند، چطور می توانند فرآیندهای بنیاد را که شامل شناسایی، ارائه خدمت و همچنین تعامل با نخبگان است انجان دهند.

در جامعه ای که فساد ساختاری و اداری ریشه دوانده، توسعه فرآیندهای بنیاد به تعداد زیادی دانشگاه، تنها کاهش توان کنترل و نظارت و همچنین افزایش نارضایتی از عملکردها را دچار می شود.

2- تمرکز بنیاد بر سرمایه گذاری صرف در حوزه های مختلف فن آوری

بنیاد بیشترین سهم انرژی خود را بر روی سرمایه گذاری تحقیقات انجام داده، کاری که نتایج ان برای خود بنیاد نفعی ندارد، لذا احتمال خطا در تصمیم گیری زیاد خواهد بود. بنیاد خود را موظف به مصرف بودجه هایش کرده که همین منجر به افزایش هزینه ها در مقابل کاهش کارآمدی می باشد.

بنیاد در واقع با این کار تمام تخت مرغ ها را در یک سبد چیده و بالاترین ریسک را در عملکردش به وجود اورده است.

بنیاد مشکل اقتصاد کشور را نفهمیده و تنها مشکل را سرمایه دانسته، بنیاد فکر می کند مشکل مراکز پژوهشی عدم تزریق سرمایه است، در حالی که امروز به تجربه دیده شد که حتی تولید محصول هم مشکل را حل نکرده است و امروزه شرکت های دانش بنیان زیادی هستند که محصول دارند اما مشتری ندارند. پولهای زیادی برای توسعه محصول جذب کرده اند، اما امروزه قدرت بازپس دادن وام ها را ندارند. این یعنی کاهش امید در نخبگان، از بین بردن انگیزه های علمی در آنان و در واقع مرگ انگیزه های آنها.

بنیاد نفهمید که تزریق سرمایه به مراکز دانشگاهی که هنوز قواعد حضور در بازار و ارائه خدمت متناسب با نیاز مشتری را نمی دانند، یک خطای راهبردی است.

3- توجه به توسعه کمی بنیاد، در عین فشرده سازی

از سویی بنیاد با توسعه تعارف مختلف برای نخبگان، تعداد ورودی هر ساله را افزایش داده، اما در عین حال هم کیفیت و هم تنوع خدمات را کاهش داده اشت که بیشتر از اینکه باعث افزایش رضایت نخبگان شود، باعث افزایش نارضایتی آنان شده است.

این مشکل در سطح کلان تر در کل کشور در حوزه آموزش عالی هم اتفاق افتاده است. دانشگاهها با افزایش بی رویه تعداد دانشجویان دکتری، هم هزینه زیادی را به کشور تحمیل کرده و با عدم ایجاد ظرفیت برای جذب انها و استفاده از انها در توسعه کشورف زمینه را برای مهاجرت این قشر و همچنین افزایش نارضایتی فراهم کرده است.

4- انجام اقدامات ناکارآمد مالی

سیاست های هزینه بر و کمتر هدفمند بنیاد منجر به تحمیل هزینه های زیاد به کشور و همچنین افزایش بی اعتمادی نخبگان به بنیاد شده است. تفاوت نخبگان با افراد عادی جامعه در نگاه دقیق و تیزبین انها است، متاسفانه بنیاد هیچ توجهی به این موضوع ندارد، دلیل این مشکل هم مدیریت سنتی و مبتنی بر روندهای شناختی قدیمی مدیران و البته در مواردی نیز عدم اگاهی کافی انان از نتایج کارهای آنها است.

5- تغییر سریع راهبردها و نگاه به نخبگان، بدون در نظر گرفتن تاثیرات اجتماعی آن

بنیاد در طی یک سال سیاست های خود را به سرعت تغییر داد، شاید خود بنیاد فکر می کند که دارد به آهستگی تغییرات را اعمال می کند، اما به دلیل عدم شناخت فضایی که در آن تصمیم گیری می کند، اقداماتی عجولانه و بدون پشتوانه قوی و استدلالی و تنها با سلایق جدید در حال رخ دادن است. این تغییرات به دلیل تغییرات سریعی است که در فضای کشور در حال وقوع است. تغییرات و تحلات سریع در کشور نیازمند مدیریت مدیرانی است که به خوبی شرایط را درک کرده و خود را مسئول اقدامات و تصمیمات خود بدانند

6- نا آگاهی نسبت به ابعاد مختلف نخبگان

بنیاد هرگز و در هیچ برهه ای نخبگان را نشناخته است. دلیل این عدم شناخت نیز ارزش کمی است که به نخبگان گذاشته اند. نگاه بنیاد به نخبگان همواره ابزاری بوده و همین موضوع باعث شده تا برخوردها نامناسب و بدون درنظر گرفتن شان نخبگان بوده است. مشکل اینجاست که بنیاد در طی تمام این سالها حتی تحقیق نکرده که نخبگان از بنیاد راضی هستند یا نه !

بنیاد همواره به سلیقه خود به نخبگان بها داده و به سلیقه خود به انها بی توجهی کرده و همین یعنی بی اعتمادی نخبگان به بنیاد و توسعه این بی اعتمادی به ساختارهای کشور

7- دچار شدن به آفت های سازمانی سایر سازمانهای دولتی

فساد و اتوبوسی شدن نیروها از جمله مواردی است که در بنیاد نیز توسعه پیدا کرده است. این ویژگی ناشی از شرایط اجتماعی است و البته در بنیاد نیز برای کاهش آن اقدامی نشده است. سازوکارهای اسراف کار و بی فایده از جمله مواردی است که در بنیاد نیز به وضوح دیده می شود و این آفتها در نهایت منجر به سست شدن بنیانهای سازمانی بنیاد خواهد شد.

8- عدم ارائه گزارش های ارزشمند برای نخبگان، به عنوان چشمان تیزبین جامعه   

هرگز بنیاد به نخبگان در مورد عملکردها گزارشی نداده است. برخی موارد هم که اطلاعاتی منتشر شده خلاف واقع بوده و خود نخبگان بر عدم صحت اطلاعات واقف بوده اند. اصلا بنیاد خود را نسبت به نخبگان پاسخ گو نمی داند. دلیل این هم اتصال مستقیم آن به معاونت ریاست جمهوری است که هم نظارت بر آن و هم دسترسی به آن را سخت نموده است. بنیاد تنها به ارائه آمارهایی می پردازد که در شکل گیری انها نقشی نداشته است.  

9- به سخره گرفتن فعالیتهای فرهنگی

در طی سال اخیر فعالیت های فرهنگی بنیاد سمت و سوی کلیشه گرفته است. سیاست کمی نمودن فعالیت ها و تهیه لیستی از فعالیتها، که اتفاقا بسیاری از آنها اجرایی نشده و یا تحت شرایط خاصی برگزار می شود، نشان از عدم برنامه بنیاد برای انجام فعالیتهای فرهنگی دارد. همچنین این فعالیتها در برخی موارد چنان غیر همسو با اهداف اولیه بوده که نشان از عدم اعتقاد خود برگزار کنندگان به اهداف فعالیتهای فرهنگی دارد.

این ایرادات، ایراداتی بود که نگارنده در جریان انها بود و ایرادات دیگری نیز ممکن است باشد که نگارنده به دلیل نداشتن اطلاعات، اجازه اظهار نظر در مورد اناه را به خود نداده است

خدا به همه ما رحم کند، انشا الله