در نقد کرسی های آزاد اندیشی

سلام دوستان

یک موضوع بسیار مهم در فضای دانشگاهی که مثل بسیاری از موضوعات مهم دیگر دانشگاهی مورد توجه قرار نگرفته و کمتر به آن پرداخته شده، موضوع کرسی های آزاد اندیشی است.

 

به دلیل اهمیتی که این موضوع در روند توسعه نیروهای فارق التحصیل دانشگاه ها دارد، در یادداشتی به بررسی چالش هایی پرداخته شده که این فرآیند را دچار اختلال نموده است.

کرسی های آزاد اندیشی با هدف ایجاد توانمندی طرح موضوع و ارائه تحلیل در مورد موضوعات مختلف در فضای دانشگاهی مطرح شد. توسعه این فرآیند در دانشگاهها به فرموده مقام معظم رهبری مورد تایید قرار گرفته است. اما مشاهده می شود که تلاش ها در این حوزه بسیار کمرنگ بوده و تناسبی با اصرار صورت گرفته توسط رهبری ندارد. در ادامه به چند ایراد موجود در این مسیر پرداخته شده است :

می توان مشکلات مربوط به کرسی های آزاد اندیشی را به سه یخش مشکلات کرسی، مشکلات آزاد بودن و مشکلات اندیشه تقسیم نمود :

1- مشکلات کرسی : منظور از مشکلات کرسی، مشکلات زیرساختی ای است که برای اجرای چنین فرآیندی مورد نیاز است. برای مثال :

      - بسیاری از دانشگاهها امکانات برگزاری مناسب یک کرسی آزاد اندیشی را ندارند

      - بسیاری از دانشگاهها امکان برگزاری را به طور مشخص فراهم نمی کنند.

      - یک هندسه و شرایط مشخص برای برگزاری کرسی ها به وجود نیامده است

      - بستری برای اطلاع رسانی و همچنین فضایی ( مجازی ) برای ثبت و ذخیره و انتشار مباحثات وجود ندارد.

2- مشکلات مربوط به آزاد بودن : منظور از آزاد بودن، امکان طرح موضوع و شرکت در مباحث برای همه افراد جامعه دانشگاهی می باشد. برای مثال:

      - معمولا قشری که برگزارکننده کرسی می باشند، بیشتر از اجرای فرآیند، به دنبال انتقال مفاهیم مورد نظر خود به مخاطبان می باشند.

      - مفهوم آزادی به خوبی برای دانشجویان تعریف نشده و التزام چندانی به احترام به آزادی افراد در محدوده قانونی برای آنها وجود ندارد. البته یکی از اهداف کرسی های آزاد اندیشی یاد دادن این موضوع به دانشجویان و جامعه دانشگاهی است.

      - ساختار دانشگاهها به دلیل محافظه کاری، جرات دادن آزادی در محدوده قانون را به دانشجویان نمی دهد. این مشکل که در بعد زیرساختی نیز به آن اشاره شد، ظرفیت های استفاده از کرسی های آزاد اندیشی را به صورت بالفعل تهدید می کند.

      - به دلیل نگاه سلسله مراتبی مسئولان دانشگاه به دانشجویان، معمولا هزینه استفاده از آزادی برای دانشجویان بسیار بالا می باشد. منظور این است که مسئولان حتی اگر امکان برگزاری یک کرسی آزاد اندیشی را فراهم کنند، در صورت طرح موضوعاتی بر خلاف نظر آنها، گوینده موضوع باید و حتی برگزار کنندگان باید هزینه این تقابل فکری را پرداخت کنند.

      - آزاد بودن در عین منطقی بودن کلا برای ایرانیان کاری تمرین نشده و سخت می باشد

3- مشکلات مربوط به اندیشه : منظور از این موضوع، بعد محتوایی کرسی های آزاد اندیشی می باشد. برای مثال :

      - متاسفانه امروزه دانشجویان بسیار محدودی دارای مطالعه در حوزه های غیر درسی هستند و لذا در مواردی هم که اندیشه ای طرح می شود، چندان به اصالت آن اندیشه نمی توان اطمینان داشت.

      - دانشجویان رقبتی برای درگیر شدن در این فرآیند ندارند. چون در بهترین حالت به دانشگاه به عنوان محلی برای یادگیری مهارت های همسو با درس دانسته و کارکردهای کرسی های آزاد اندیشی برای آنها چندان اهمیتی ندارد.

      - دانشجویان به دلیل داشتن ذهنیت منفی نسبت به این دسته از فعالیتهای دانشگاهی و شاعبه حزبی بودن و تغذیه از بیرون اندیشه ها، مقاومت زیادی نسبت به این فرآیند داشته و کمتر با رویکرد استدلالی به مواجهه با موضوع می پردازند.

      - دانشجویان جرات قرار گیری در طوفان فکری ناشی از کرسی های ازاد اندیشی را نداشته و به دلیل سطحی بودن معلوماتشان، کمتر ریسک ورود به چنین فضایی را می پذیرند.

با وجود چنین مشکلاتی، شاید نتوان امیدی به موفقیت کرسی های آزاد اندیشی داشت، مگر اینکه این چالش ها رفع شده و در مهمترین بعد، نیاز به چنین فرآیندی توسط خود دانشجویان احساس شود.

والسلام